Chắc hẳn mỗi người trong chúng ta đều sẽ thường xuyên nghe nhắc đến chỉ số CPI trong các chương trình tin tức, báo chí về kinh tế. Chỉ số CPI đã được biết đến chính là một chỉ số cực kỳ quan trọng và được quan tâm bởi những chủ thể là các nhà kinh tế nói riêng và đối với cả toàn bộ một quốc gia nói chung. Cùng Cafeforexvn xem thử CPI là gì nhé!
Tìm Hiểu “CPI Là Gì?”
CPI là viết tắt của cụm từ trong tiếng Anh: Consumer Price Index, chúng ta tạm dịch ra trong tiếng Việt có nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng. Chỉ số CPI đã được biết đến là chỉ số được dùng nhằm vào mục đích chính đó là để có thể đo lường mức giá trung bình của giỏ hàng hóa và các dịch vụ mà một người tiêu dùng mua.
Để biết “Chỉ số CPI là gi?” luôn là câu hỏi lớn cho nhiều người dân
Hiểu theo một cách khác, chỉ số CPI được hiểu cơ bản chính là một chỉ số phản ánh về mức thay đổi tương đối về giá của các mặt hàng tiêu dùng theo thời gian và được tính bằng đơn vị phần trăm (%). Chỉ số CPI cũng chính là một chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất được sử dụng nhằm mục đích để có thể đo lường mức giá và sự thay đổi của mức giá, thường hay gọi là lạm phát.
Ví dụ cụ thể như sau mức giá của các giỏ hàng và dịch vụ bao gồm: gạo, thịt, cá, hàng may mặc, vật liệu xây dựng, xăng dầu, điện, nước… Chỉ số CPI được sử dụng như là công cụ đo lường mức giá trung bình của những mặt hàng tiêu dùng này mà các chủ thể là những đối tượng mà người tiêu dùng chi trả trong một khoảng thời gian nhất định.
Trong một nền kinh tế vĩ mô, chỉ số CPI sẽ được đo lường chi phí trong các lĩnh vực sau đây: Nhà ở; Thực phẩm và đồ uống; Quần áo; Giáo dục và truyền thông; Phương tiện vận chuyển; Dịch vụ y tế; Giải trí; Hàng hóa và dịch vụ.
Ý Nghĩa Của “Chỉ Số Giá Tiêu Dùng CPI là gì?”
Chỉ số giá tiêu dùng CPI chính là một chỉ tiêu tương đối, phản ánh các xu thế và mức độ biến động của giá bán lẻ những hàng hóa tiêu dùng và dịch vụ được dùng trong sinh hoạt của dân cư và những hộ gia đình.
Đấy cũng chính là lý do mà chỉ số giá tiêu dùng CPI được sử dụng nhằm mục đích để theo dõi sự thay đổi của các chi phí sinh hoạt theo thời gian. Khi chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng thì việc mức giá trung bình tăng và ngược lại. Sau khi tìm hiểu “CPI là gì?”, tìm hiểu rõ được “chỉ số giá tiêu dùng CPI là gì?” ta sẽ biết thêm tầm quan trọng của các chỉ số này trong nền kinh tế vĩ mô là cực kỳ quan trọng như thế nào.
Ý Nghĩa Quan Trọng Của “Chỉ Số Giá Tiêu Dùng CPI Là Gì?”
Sự biến động của chỉ số giá tiêu dùng CPI cũng sẽ có thể làm gây ra lạm phát hoặc giảm phát, mà từ đó nó cũng có thể làm suy sụp cả một nền kinh tế. Một khi nền kinh tế sẽ rơi vào tình trạng giá cả tăng tới mức không kiểm soát được thì lạm phát sẽ trở thành siêu lạm phát.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI có vai trò cơ bản và quan trọng nhất chính như là thước đo của lạm phát. Bởi vậy mà CPI đã được sử dụng phổ biến nhất với vai trò này.
Ý nghĩa tầm quan trọng của việc trả lời cho chỉ số giá tiêu dùng CPI
Chỉ số CPI cung cấp các thông tin về sự thay đổi giá cả trong toàn bộ nền kinh tế quốc gia đối với chính phủ và cũng cung cấp các thông tin cho doanh nghiệp, lao động và những nhà đầu tư về những sự thay đổi giá cả. Từ đó những đối tượng này cũng sẽ có các hoạch định cụ thể cũng như những quyết định kinh tế phù hợp.
Chỉ số CPI khi ra đời cũng góp phần vào sự điều chỉnh những thành phần trong nền kinh tế đất nước. Thông qua các nghiên cứu về chỉ số giá tiêu dùng mà chính phủ của một quốc gia sẽ có những chính sách điều chỉ giá cả, từ đó phòng tránh tình trạng lạm phát xảy ra.
Chỉ số CPI còn được biết đến là công cụ để có thể điều chỉnh giá trị đồng đô la Mỹ. Đô la Mỹ là đồng tiền đã được lưu thông tại nhiều nước trên thế giới. Giá trị của đồng đô la Mỹ tăng hay giảm sẽ ảnh hưởng quyết định trực tiếp đến giá trị và sản phẩm của rất nhiều quốc gia đặc biệt là những sản phẩm xuất nhập khẩu.
Việc tăng hoặc giảm giá trị của đồng đô la Mỹ sẽ được ổn định nhờ vào chỉ số CPI của các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở tại Hoa Kỳ. Theo đó, khi giá đô la Mỹ tăng, sức mua của đồng đô la cũng sẽ giảm thìì giá trị sản phẩm đã tăng lên so với mức cơ sở.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI còn có ý nghĩa rất quan trọng đó là giúp điều chỉnh các chi phí sinh hoạt và an sinh xã hội. Theo đó, chỉ số giá tiêu dùng CPI trên thực tế thì cũng sẽ được sử dụng nhằm vào mục đích chính để điều chỉnh các mức lương bằng việc nghiên cứu về những chi phí sinh hoạt mà người lao động bỏ ra.
Thậm chí các nguồn lợi cũng được hưởng từ khoản an sinh xã hội cũng sẽ được xem xét thông qua chỉ số CPI nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng tự do lạm phát trong thuế xuất.
Một Vài Hạn Chế Tồn Tại Của Chỉ Số Giá Tiêu Dùng
Những hạn chế của chỉ số CPI sau khi tìm hiểu định nghĩa “CPI là gì?” hay “chỉ số giá tiêu dùng CPI là gì?”đó là nó không áp dụng cho tất cả những nhóm dân cư. Theo đó thì chỉ số giá tiêu dùng CPI chung của một nước không thể phản ánh hết chi tiết của thành thị so với ở nông thôn.
Hạn chế của chỉ số CPI nữa là nó không đưa ra được các ước tính chính thức cho một số bộ phận nhỏ trong dân cư.
Nữa là, hạn chế của chỉ số CPI đó là không thể đo lường được những khía cạnh ảnh hưởng đến mức sống dù nó đã đo lường cho chi phí sinh hoạt có điều kiện.
Hạn chế của chỉ số CPI đó là nó sẽ không xác định những yếu tố về xã hội và môi trường.
Hạn chế của chỉ số giá tiêu dùng CPI đó là chỉ số này giữa các khu vực chênh lệch nhau không phải lúc nào nó cũng phản ánh giá cả của sản phẩm giữa các khu vực đó. Tức là ở một khu vực có chỉ số giá tiêu dùng ở mức cao không có nghĩa là giá thành sản phẩm ở đó sẽ cao hơn các khu vực khác.
Cách Tính CPI Trong Kinh Tế Vĩ Mô Như Thế Nào?
Cũng cần lưu ý rằng sau khi tìm hiểu CPI là gì? hay chỉ số tiêu dùng CPI là gì? là khi thực hiện việc công việc tính toán chỉ số giá tiêu dùng CPI vì phương pháp tính toán sẽ là cố định giỏ hàng hóa cho nên chúng ta gặp phải 3 vấn đề như sau đây:
Chỉ số CPI sẽ có khả năng sẽ phản ánh cao hơn trong thực tế: Khi một mặt hàng hay một dịch vụ đã được chọn trong giỏ hàng hóa cố định tăng nhanh hơn so các mặt hàng khác, người tiêu dùng có xu hướng sẽ ít tiêu dùng sản phẩm đó hơn chuyển sang sử dụng một mặt hàng nào khác có giá hợp lý hơn. Chính vì yếu tố này sẽ làm cho chỉ số CPI đã được đánh giá cao hơn so thực tế mức giá.
Ý nghĩa của chỉ số giá tiêu dùng CPI trong đời sống người dân
Chỉ số CPI không thể nào hiện được sự xuất hiện của các mặt hàng mới trên thị trường: Chỉ số CPI chỉ được sử dụng giỏ hàng hoá cố định, trong khi đó nếu đang có mặt hàng hóa mới bắt đầu xuất hiện thì một đơn vị về tiền tệ mua được các loại sản phẩm đa dạng hơn.
Lúc này chỉ số CPI không còn phản ánh được về sự gia tăng của sức mua hàng này của đồng tiền vì thế nó sẽ bị đánh giá về mức giá thành cao hơn so với thực tế.
Chỉ số CPI không thể hiện sự thay đổi trong chất lượng của hàng hóa: Theo đó, nếu chất lượng của hàng hóa càng tăng, chất lượng cũng được tăng tương ứng hoặc tăng hơn thì trên thực tế mức giá không thể tăng. Chất lượng của hàng hoá dịch vụ đều có xu hướng được nâng cao lên nên CPI cũng đã phóng đại mức giá.
Công Thức Tính Chỉ Số CPI Trong Kinh Tế Vĩ Mô
Việc những chủ thể thực hiện việc tính toán chỉ số giá tiêu dùng CPI là gì và như thế nào sẽ được thực hiện qua các bước sau đây:
Bước 1: Cố định các mặt hàng trong giỏ hàng hóa:
Theo đó thông qua các điều tra, những nhà nghiên cứu sẽ xác định các mặt hàng và dịch vụ tiêu biểu mà người tiêu dùng điển hình sẽ mua hoặc sử dụng.
Bước 2: Xác định giá cả của hàng hoá:
Bước xác định giá cả này rất quan trọng sẽ thực hiện công việc thống kê giá cả của những mặt hàng, dịch vụ có trong giỏ hàng hóa cố định tại các thời điểm.
Bước 3: Tính toán các chi phí để mua giỏ hàng hóa, dịch vụ:
Việc tính toán này có thể được thực hiện bằng cách lấy giá cả nhân với số lượng mỗi một mặt hàng, dịch vụ rồi sau đó cộng kết quả lại.
Bước 4: Tính toán chỉ số CPI theo công thức định sẵn:
Công thức tính chỉ số giá tiêu dùng CPI được áp dụng công thức như sau:
CPIt = (Chi phí để mua một giỏ hàng hóa thời kỳ t / Chi phí để mua giỏ hàng hóa ở kỳ cơ sở) x 100
Lưu ý: Thời kỳ gốc đã được thay đổi trong vòng từ 5 – 7 năm (tùy vào từng đất nước cụ thể).
Bước 5: Tính toán chỉ số lạm phát CPI cho nền kinh tế
Nếu muốn tính được Chỉ số lạm phát CPI ở một thời kỳ, chúng ta có thể áp dụng công thức:
Chỉ số lạm phát ở thời kỳ T = 100% x (CPI ở thời kỳ T – CPI ở thời kỳ T-1) / CPI ở thời kỳ T-1
Bảng công thức tổng tính chỉ số CPI theo công thức tổng quát
Một số thí dụ cụ thể như sau:
Đối với một giỏ hàng hóa gồm các loại quả như quả cam và quả quýt.
Chọn ở năm 2010 làm năm cơ sở. Mức giá của giỏ hàng hóa cơ sở như sau:
Quả cam có giá: 2000 VNĐ/quả, quả quýt có giá: 1000 VNĐ/quả.
Hiện tại là vào năm 2022, giá bán của giỏ hàng này như sau:
Quả cam có giá: 3000 VNĐ/quả, quả quýt có giá: 1500 VNĐ/quả.
Nếu các chủ thể đã mua 100 quả cam và 50 quả quýt thì chỉ số CPI của giỏ hàng hóa này sẽ được tính như sau: CPI = [( 100 x 3000 + 50 x 1500) / (100 x 2000+50 x 1000)] x 100 = 150
Các Tác Động Chỉ Số CPI Lên Nền Kinh Tế, CPI Tăng Thì Sao?
Chỉ số CPI khi tăng hay giảm đều có các tác động đối với nền kinh tế của một quốc gia. Trong trường hợp nhất đinh chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng có nghĩa một điều là giá cả của các loại mặt hàng tiêu dùng đều sẽ tăng.
Điều này sẽ tác động mạnh mẽ đến đời sống sinh hoạt của nhiều người tiêu dùng, đặc biệt là người có thu nhập thấp và cực thấp. Giá cả tăng trên mọi mặt hàng khiến cuộc sống của họ có thể trở nên rất khó khăn và vất vả. Từ đó khiến các chi phí chi tiêu sinh hoạt tăng lên mặc dù tiền lương, tiền công lao động vẫn không tăng.
Trong trường hợp khi chỉ số CPI giảm: Nếu chỉ số CPI giảm điều đó có nghĩa là giá cả của những hàng hóa trong giỏ hàng tiêu chuẩn đều sẽ giảm. Khi lúc này chi phí cho các hoạt động tiêu dùng sẽ giảm. Nếu giả thiết rằng mức thu nhập của người lao động là không đổi trong trường hợp như này chi phí sinh hoạt của những đối tượng này cũng sẽ ổn định và mức sống của họ cũng sẽ nâng cao hơn.
Kết Luận
Tóm lại, những câu hỏi đã được giải đáp như “CPI là gì”, “chỉ số CPI là gì” những công thức và tác động của chỉ số CPI đã được chúng ta tìm hiểu rõ. Rất mong bài viết sẽ được người đọc đón nhận và có những kiến thức tốt nhất về những kiến thức kinh tế vĩ mô cho mọi người.
