Năm 2022 có phải là năm nền kinh tế thế giới sẽ phục hồi sau đại dịch? Đó là câu hỏi lớn trên môi của tất cả mọi người khi kỳ nghỉ lễ kết thúc.
Kinh tế thế giới năm 2022: những yếu tố quan trọng cần theo dõi
Một yếu tố phức tạp là hầu hết các dự báo quan trọng mới nhất cho năm 2022 đã được công bố trong những tuần trước khi biến thể omicron càn quét trên khắp thế giới. Vào thời điểm đó, tâm trạng của mọi người là sự phục hồi thực sự đã đến gần, với IMF dự báo tăng trưởng 4,9% vào năm 2022 và OECD dự kiến 4,5%. Những con số này thấp hơn mức tăng trưởng khoảng 5% đến 6% dự kiến đạt được trên toàn cầu vào năm 2021. Tuy nhiên, những dự báo đó cũng cho thấy một sự phục hồi không thể tránh khỏi khi nền kinh tế thế giới mở cửa trở lại từ mức đáy của đại dịch trong năm 2020.
Vậy omicron sẽ làm thay đổi tình hình của nền kinh tế như thế nào? Chúng ta biết rằng biến thể mới của Covid đã có ảnh hưởng trong thời gian Giáng sinh, chẳng hạn như ngành dịch vụ ăn uống của Vương quốc Anh đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi mọi người tránh xa các nhà hàng. Trong những tháng tới, sự kết hợp của các hạn chế nghiêm khắc hơn, người tiêu dùng thận trọng hơn và những nhân viên nghỉ ốm vì omicron có thể sẽ phủ bóng lên nền kinh tế thế giới.
Tuy nhiên, với biến thể mới có vẻ có độc lực nhẹ hơn so với lo ngại ban đầu, các hạn chế sẽ được dỡ bỏ nhanh chóng hơn và tác động đến nền kinh tế cũng nhẹ nhàng hơn so với kỳ vọng. Ví dụ, Israel và Australia đã nới lỏng các hạn chế mặc dù số ca nhiễm tăng cao. Tuy nhiên, cho đến khi phương Tây giải quyết được vấn đề tỷ lệ tiêm chủng rất thấp ở một số nơi trên thế giới, mọi người đừng ngạc nhiên nếu một biến thể mới khác xuất hiện và gây thêm thiệt hại cho sức khỏe cộng đồng lẫn sức khỏe của nền kinh tế thế giới.
Trong bối cảnh hiện nay, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh (CEBR) của Vương quốc Anh đã công bố một dự báo về năm 2022 ngay trước Giáng sinh. CEBR dự đoán rằng tăng trưởng toàn cầu sẽ đạt 4% và tổng giá trị nền kinh tế thế giới sẽ đạt mức cao mới trong lịch sử là 100 nghìn tỷ USD trong năm nay.
Câu hỏi về lạm phát
Một ẩn số lớn khác là lạm phát. Vào năm 2021, chúng ta đã chứng kiến sự gia tăng đột ngột và mạnh mẽ của lạm phát do sự phục hồi của hoạt động kinh tế cùng lúc với những tắc nghẽn trên chuỗi cung ứng toàn cầu. Đã có nhiều tranh luận về khả năng lạm phát này chỉ là tạm thời hay sẽ kéo dài dai dẳng và các ngân hàng trung ương đang chịu áp lực phải đảm bảo cho tình hình không rơi vào vòng xoáy lạm phát gia tăng.
Cho đến nay, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) và Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đang lưỡng lự không nâng lãi suất lên cao hơn từ mức lãi suất rất thấp đang áp dụng. Ở chiều ngược lại, Ngân hàng Trung ương Anh đã làm theo lời khuyên của IMF và tăng lãi suất từ 0,1% lên 0,25% vào tháng 12. Lãi suất này vẫn còn quá ít để kiềm chế lạm phát hoặc làm được bất gì điều gì tốt bên cạnh việc tăng chi phí đi vay của các công ty và tăng các khoản thanh toán thế chấp của các hộ gia đình. Mặc dù vậy, các thị trường đang đặt cược rằng sẽ có thêm nhiều đợt tăng lãi suất tại Vương quốc Anh và Fed cũng sẽ bắt đầu tăng lãi suất vào mùa xuân.
Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng hơn liên quan đến lạm phát là điều gì sẽ xảy ra với chính sách nới lỏng định lượng (QE). Chính sách tăng lượng cung tiền này đã thúc đẩy các ngân hàng trung ương lớn mua đến 25 nghìn tỷ USD trái phiếu chính phủ và các tài sản tài chính khác trong những năm gần đây, bao gồm khoảng 9 nghìn tỷ USD trong thời gian COVID.
Cả Fed và ECB vẫn đang thực hiện chính sách QE và mua thêm tài sản cho bảng cân đối kế toán của họ mỗi tháng. Fed hiện đang giảm dần các giao dịch mua tài sản này với mục tiêu dừng chương trình vào tháng 3, thay vì thời hạn vào tháng 6 như kế hoạch trước đó. ECB cũng cho biết họ sẽ thu hẹp quy mô QE, nhưng cam kết sẽ tiếp tục duy trì chính sách này trong thời gian tới.
Tất nhiên câu hỏi thực sự là các ngân hàng trung ương này làm gì trong thực tế. Kết thúc QE và tăng lãi suất chắc chắn sẽ cản trở sự phục hồi của nền kinh tế – dự báo của CEBR, chẳng hạn, giả định rằng thị trường trái phiếu, cổ phiếu và bất động sản sẽ giảm từ 10% đến 25% trong năm 2022 với các động thái của các ngân hàng trung ương. Chúng ta sẽ chờ xem liệu triển vọng về một biến động như vậy có buộc Fed và Ngân hàng Trung ương Anh phải trở lại với chính sách ôn hòa hơn một lần nữa – đặc biệt nếu bạn tính vào phương trình những sự không chắc chắn liên tục xuất hiện xung quanh đại dịch COVID.
Chính trị và thương mại toàn cầu
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có vẻ sẽ tiếp tục kéo dài trong năm 2022. Thỏa thuận “giai đoạn 1” giữa hai quốc gia, trong đó Trung Quốc đồng ý tăng mua một số hàng hóa và dịch vụ của Mỹ lên tổng cộng 200 tỷ USD trong năm 2020 và năm 2021 đã không đạt mục tiêu, Trung Quốc đã mua thấp hơn con số này khoảng 40% (tính đến cuối tháng 11).
Thỏa thuận hiện đã hết hạn và câu hỏi lớn đối với thương mại quốc tế vào năm 2022 là liệu sẽ có một thỏa thuận “giai đoạn 2” hay không. Thật khó để cảm thấy đặc biệt lạc quan ở đây: Donald Trump có thể đã rời nhiệm sở từ lâu nhưng chiến lược của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc vẫn rõ ràng đi theo định hướng của vị cựu tổng thống; chính quyền Biden cho đến nay vẫn không cho thấy sẽ có bất kỳ nhượng bộ đáng chú ý nào được đưa ra cho người Trung Quốc.
Ở những nơi khác, căng thẳng giữa phương Tây với Nga về vấn đề Ukraine và sự leo thang nhiều hơn nữa của các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Putin có thể sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế toàn cầu – đặc biệt là do sự phụ thuộc của châu Âu vào khí đốt của Nga. Càng nhiều cam kết xuất hiện trên cả hai mặt trận trong những tháng tới thì càng có lợi cho tăng trưởng kinh tế.
Dù cho có điều gì xảy ra về mặt chính trị, thì rõ ràng là châu Á cũng sẽ một đóng vai trò rất quan trọng đối với triển vọng tăng trưởng trong năm 2022. Các nền kinh tế lớn như Anh, Nhật Bản và khu vực đồng euro đều đang có quy mô nhỏ hơn so với trước khi đại dịch xảy ra, theo số liệu được công bố gần đây nhất hồi Q3/2021. Nền kinh tế phát triển lớn duy nhất đã phục hồi tổn thất và lấy lại quy mô trước COVID là Hoa Kỳ.
Xem thêm: Thách thức kinh tế của chính quyền Biden: Tìm Công nhân và Hàng hóa
Tăng trưởng kinh tế theo quốc gia từ năm 2015. Dữ liệu OECD
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc đã kiểm soát tốt đại dịch – mặc dù bằng các biện pháp kiểm soát cực kỳ nghiêm khắc – và nền kinh tế của nước này đã đạt được mức tăng trưởng mạnh mẽ kể từ Q2/2020. Quốc gia lớn nhất thế giới về mặt dân số đã phải vật lộn với thị trường bất động sản chìm ngập trong nợ, nhưng dường như đã giải quyết được những vấn đề này tương đối suôn sẻ. Mặc dù vẫn chưa rõ liệu các vấn đề nợ của Trung Quốc sẽ là lực cản như thế nào trong năm 2022, một số người như những chuyên gia của Morgan Stanley cho rằng xuất khẩu mạnh mẽ, các chính sách tài chính và tiền tệ thích ứng, hỗ trợ của chính phủ cho lĩnh vực bất động sản và một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn một chút trong việc giảm khí thải carbon đang chỉ đến một nền kinh tế với hiệu suất tốt trong năm 2022.
Đối với Ấn Độ, một nền kinh tế đã sụt giảm kép trong thời kỳ đại dịch, tăng trưởng kinh tế được dự kiến sẽ đạt 8,5% trong năm tới với một xu hướng tích cực mạnh mẽ. Do đó, có khả năng không nhỏ các nền kinh tế mới nổi của châu Á sẽ gánh vác tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu vào năm 2022, và trọng tâm kinh tế của thế giới sẽ tiếp tục dịch chuyển về phía đông với tốc độ ngày càng nhanh trong tương lai.
