Như các bạn đã biết, 1 câu sẽ gồm có 1 thành phần chính và phụ. Nó sẽ có những thành phần biệt lập không tham gia vào việc diễn đạt, truyền tải nghĩa của câu nhưng lại có tác dụng giúp cho người đọc, người nghe có thể hiểu rõ được câu chuyện. Bởi vậy nên đây chính là mảng kiến thức mà học sinh phải nắm chắc.
Bài viết dưới Cafeforexvn đây sẽ giải thích rõ hơn cho các bạn hiểu thế nào là thành phần biệt lập và những nội dung có liên quan tới nó. Cùng tham khảo bài viết sau đây của chúng tôi nhé!
Thành phần biệt lập có nghĩa là gì?
Thành phần biệt lập được hiểu là những thành phần nằm trong 1 cấu trúc câu nhất định nhưng nó không tham gia vào việc diễn đạt, truyền tải ý nghĩa của câu. Mặt khác, nó được tách ra hoàn toàn để thể hiện 1 ý nghĩa riêng nhưng không bị coi là thừa thãi.
Trong ngôn ngữ tiếng Việt, đa phần mọi người thường sử dụng câu có chứa thành phần biệt lập. Nó khiến cho câu tiếng Việt trở nên đặc biệt, gây nổi bật hơn, đồng thời nó cũng sẽ giúp cho cách diễn đạt ý của người nói được rõ ràng, tạo sự chú ý với người nghe hơn. Bởi vậy, chúng ta cần phải nhận biết, thông hiểu để sử dụng chúng sao cho hợp lý nhất.
Thành phần biệt lập hay được dùng để bộc lộ cảm xúc, thể hiện độ tin cậy trước sự việc được nhắc tới, thể hiện mối quan hệ giữa những người giao tiếp với nhau hay có thể được dùng để gọi, giải thích 1 sự vật, hiện tượng nào đó của người dùng.
Trong 1 câu có các thành phần không tham gia vào việc diễn đạt truyền tải ý nghĩa của câu thì nó được gọi là thành phần biệt lập câu. Dưới đây là 1 số VD có sử dụng thành phần biệt lập:
- Ôi chao! Ngày hôm nay anh đi đôi giày trông đẹp quá nhỉ?
Ở đây, “ôi chao” chỉ là thành phần đang thể hiện cái cảm xúc của người nói, nó không tham gia vào việc diễn đạt nội dung của câu.
- Ô! Em để quên cái áo đây này.
Từ “Ô” là thành phần đang được dùng để thể hiện cảm xúc người nói, nó không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của câu nói.
Phân loại thành phần biệt lập
Lên lớp 8, những bạn học sinh chỉ mới được tìm hiểu sơ qua về thành phần biệt lập ở môn Ngữ văn chứ chưa được dạy chi tiết về nó. Sang tới chương trình học Ngữ văn lớp 9, học sinh bắt đầu được học hỏi thêm và được tìm tòi về các loại thành phần biệt lập 1 cách chi tiết nhất.
Thành phần biệt lập được chia làm 4 loại cơ bản:
– Thành phần biệt lập loại tình thái
– Thành phần biệt lập loại phụ chú
– Thành phần biệt lập loại cảm thán
– Thành phần biệt lập loại gọi – đáp
Thành phần biệt lập tình thái
Đây là thành phần biệt lập được dùng để thể hiện quan điểm của người nói trước những gì đang được đề cập tới ở trong câu. Vị trí thường sẽ linh hoạt, nó có thể ở đầu, giữa câu hoặc nằm ở cuối câu.
Các từ ngữ hay được diễn đạt bằng thành phần tình thái nhưng nó lại có độ tin cậy thấp giữa người nói đối với sự việc là những từ gồm: dường như, hình như… Các từ tình thái biểu thị độ tin cậy gồm có: Chắn hẳn…
Ý nghĩa của thành phần biệt lập tình thái:
- Thể hiện độ tin cậy đối với sự việc, sự vật được nhắc tới trong câu.
- Thể hiện nguồn ý kiến của sự việc, sự vật được nhắc tới trong câu.
- Thể hiện thái độ, mối quan hệ giữa người nghe và người nói.
- Thái độ giữa người nghe và người nói, ngoài thành phần biệt lập tình thái, nó còn được thể hiện rõ qua các từ ngữ xưng hô.
VD minh họa về thành phần biệt lập tình thái:
- Anh quay lại nhìn con, vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm tới nỗi không khóc được, nên anh phải cười thôi.
Từ “có lẽ” thể hiện những nhận định có mức độ tin cậy vừa phải, chưa đủ chắc chắn.
- Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh đang nghĩ rằng, con sẽ chạy xô vào lòng anh, ôm lấy cổ anh.
Từ “chắc” thể hiện những nhận định, suy nghĩ ở mức độ tin cậy cao.
→ Trong 2 câu văn trên, ta có thể thấy rằng nếu không có những từ ngữ in nghiêng thì nội dung câu văn vẫn không hề thay đổi bởi từ tình thái không quyết định tới ý nghĩa của câu văn.
Thành phần biệt lập phụ chú
Đây là thành phần biệt lập được thêm vào câu văn để bổ sung 1 nội dung cụ thể nào đó cho câu. Không giống như những thành phần gọi đáp thường hay được đặt ở đầu câu, thành phần biệt lập phụ chú thường hay được đặt ở giữa hoặc cuối câu.
Mục đích chính là để bổ sung chi tiết cho nội dung chính của câu văn. Nó thường được đặt giữa 2 dấu gạch ngang, 2 dấu ngoặc, 2 dấu phẩy hay giữa dấu phẩy và dấu gạch ngang. Cũng có thể đặt thành phần phụ chú sau dấu 2 chấm.
VD về thành phần biệt lập phụ chú:
- Dương – Lớp trưởng lớp 10a2, đã đạt giải nhất môn Văn kỳ thi cấp tỉnh vừa rồi.
“Lớp trưởng lớp 10a2” chính là thành phần phụ chú trong câu trên, nó đứng sau dấu gạch ngang, có vai trò bổ sung thêm thông tin để người đọc hiểu hơn về người được nhắc tới.
- Lão ta không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, tôi buồn lắm.
“Tôi nghĩ vậy” là cụm chủ vị được in nghiêng để chú thích thêm về những suy đoán, giúp người đọc biết về nhận định của mình khi được nhìn thấy những hành động của lão Hạc.
Thành phần biệt lập cảm thán
Thành phần biệt lập này thường hay được sử dụng để bộc lộ tâm lý, cảm xúc con người như vui, buồn… Nó hay nằm ở đầu câu.
VD của thành phần biệt lập cảm thán:
- Trời ơi! Cái áo đó mới đẹp làm sao.
Thành phần biệt lập cảm thán ở đây là từ “ôi”.
- Ồ, sao mà bên kia nhìn vui thế.
→ Có thể thấy, những từ in nghiêng ở 2 VD trên không chỉ 1 sự vật, hiện tượng nào mà nó chỉ bộc lộ cảm xúc con người.
Thành phần biệt lập gọi – đáp
Các thành phần biệt lập gọi – đáp được dùng để thiết lập hay duy trì mối quan hệ trong giao tiếp. Nó không tham gia vào việc truyền tải ý nghĩa của sự vật mà chỉ có tác dụng duy nhất đó là phân vai. Nếu câu có những từ như này, ơi… mà chúng không được dùng để truyền đạt ý nghĩa của câu thì đó được gọi là thành phần gọi – đáp.
VD của thành phần biệt lập gọi đáp:
- Nam ơi, cậu lấy giùm tớ đôi giày kia nhé!
“Ơi” ở đây là thành phần gọi đáp, là từ được thêm vào câu để thể hiện việc người nói đang gọi người nghe trả lời. Nếu ta tách riêng thành phần này sẽ không có nghĩa nhưng khi ta lắp vào trong câu sẽ tăng giá trị và giúp người nghe rõ ý nghĩa câu hơn.
- Hãy gọi cho tôi khi cậu có nhu cầu mua giày nha!
“Hãy” là hành động kêu gọi, nó không có nghĩa khi đặt riêng nhưng khi cho vào câu lại mang ý nghĩa khác biệt, tạo cảm xúc cho người nghe.
Dấu hiệu nhận biết của các thành phần biệt lập
Các cấu trúc biệt lập ở trong câu có thể dễ dàng được nhận ra bằng các dấu hiệu nhận biết sau:
- Thành phần tình thái: Được nhận biết bằng cách thể hiện cách nhìn nhận của người nói đối với sự việc nhắc tới trong câu…
- Thành phần cảm thán: Được nhận biết qua các biểu hiện tâm lý trong câu.
- Thành phần phụ chú: Thêm chi tiết vào để khiến nội dung chính được rõ ràng hơn.
- Thành phần gọi đáp: Được nhận biết bởi các mối quan hệ trong giao tiếp.
Phân biệt thành phần biệt lập tình thái và cảm thán
2 thành phần biệt lập này có nhiều điểm giống và khác nhau, chúng rất dễ gây ra sự nhầm lẫn. Giống nhau ở chỗ đều không tham gia vào việc truyền tải ý nghĩa của câu và không tham giao vào cấu trúc ngữ pháp của câu. Tuy nhiên, chúng khác nhau ở chỗ thành phần tình thái dùng để bộc lộ quan điểm người nói về sự việc trong câu còn thành phần cảm thán dùng để bộc lộ tâm lý người nói.
1 số câu hỏi thường gặp
1 đoạn văn có thể không có thành phần biệt lập hay không?
Trong 1 câu hay 1 đoạn văn không cần phải có bởi nó không tham gia vào việc diễn đạt ý nghĩa của câu. 1 câu văn cần chủ ngữ và vị ngữ. Thế nhưng, thành phần biệt lập sẽ giúp câu văn sinh động hơn.
Thành phần biệt lập được học từ năm lớp mấy?
Các thành phần biệt lập là nội dung cơ bản được học trong kiến thức Ngữ văn 8.
Kết luận
Như vậy, bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về các thành phần biệt lập, dấu hiệu và ý nghĩa của mỗi loại. Mong rằng những thông tin trên sẽ giúp mọi người nắm vững kiến thức liên quan để phục vụ tốt cho việc học tập hay giao tiếp thông thường hàng ngày.
Chúng tôi mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của bạn đọc về nội dung của bài viết này.
